Yeni Bir Kuyrukluyıldız: Lovejoy



 
Bu KY'ın adı Lovejoy, babylone sözlüğünde bulamadım anlamını ama iki sözcüğün beraber yazımı diye düşünürsek "aşk oyunları" diye çevirmemiz gerekir. Bu anlamla hiç ilişkisi yok, çünkü onu bulan kişinin adı "Terry Lovejoy". Kim bir KY bulursa ona bulan kişinin adı verilir ve o kişi bir anlamda gökyüzüne adını yazdırmış olur. İşte Terry de adını bulduğu bu KY ile gökyüzüne yazdırdı. Sadece gökyüzüne de değil bugün (1 Nisan 2007) Google'da "comet lovejoy" diye araştırdığımda 93100 link geldi yani internete de adını yazdırdı.

Avustralya'nın Brisbane kentinin Thorlands banliyosunda oturan Terry Lovejoy, 15 Mart 2007 günü fotoğraf makinesi ile gökyüzünü incelerken KY olduğunu sandığı bir cisim gördü ve fotoğrafını çekti. Bu fotoğraf 90 saniyelik 16 pozdan oluşuyordu. Astronomi fotoğrafçılığı yapan kişiler bu şekilde çektikleri görüntüleri daha sonra birleştirirler. Bu konuda bilgi almak isteyenler TurkAstro grubunun web sayfasına bakabilirler. Terry pek emin olmadığı için Yeni Zelanda'da yine amatör bir gökyüzü fotoğrafçısı olan John Drummond'a keşfini anlattı ve ondan yardım istedi. Çünkü onun kişisel bir gözlemevi (Possum observatory) dolayısıyla teleskobu vardı. Drummond 16 Mart gecesi koordinatları bildirilen bölgenin fotoğrafını çektiğinde bunun gerçekten bir KY olduğu anlaşıldı. Terry'nin çektiği fotoğrafı aşağıda görüyorsunuz. Hemen ABD Cambridge'de bulunan Uluslararası Astronomi Birliğinin merkezine (Central Bureau for Astronomical Telegrams, CBAT) bilgiler gönderildi ve yeni KY'ın resmi adı "C/2007 E2" olarak tescil edildi.

Terry'nin teleskobu yoktu. Kullandığı alet şu anda ülkemizde bir çok kişinin elinde olan sayısal (digital) bir fotoğraf makinesiydi, Canon 350D dSLR. Bu makine ile birlikte kullandığı 70-200 mm'lik bir teleobjektifi vardı. Aslında böyle bir fotoğraf makinesi 200 mm merceği ile küçük bir teleskop demektir ama insanlar genel olarak böyle sayısal bir fotoğraf makinesi ile böyle önemli buluşlar yapamayacaklarına inanırlar. Terry uzun yıllardır böyle bir fotoğraf makinesi ile çok güzel şeyler yapılacağına inanıyor ve çektiği güzel fotoğraflar ile birlikte bir çok teknik bilgiyi de kendi web sayfasında insanlara anlatıyordu. Bir KY avcısı ilk kez bir fotoğraf makinesi ile bir KY keşfetmişti.

Lovejoy KY'ının gökyüzünde ilginç bir yörüngesi var. Bu yörünge tutulma düzlemi dediğimiz Dünya'nın yörünge düzlemine dik durumda. Dolayısıyla bulunduğu günlerde Güneş sistemine alttan yaklaşmaktaydı ve güney yarımküreden kuzeye yarıküreye doğru yol alıyordu.. 27 Mart günü enberi noktasından geçti, yani Güneş'e en yakın konumuna ulaştı. Enberi noktasında Güneş'e olan uzaklığı 163 milyon km oldu. Nisan'ın ikinci haftasından itibaren kuzey yarımküreden sabah tan aydınlığında gözlenmeye başlanacak ama bir KY en parlak haline enberi noktasında ulaşır, daha sonra gittikçe sönükleşir. Fakat Dünya'dan bakan bir gözlemci için KY'ın parlak görünmesi sadece bünyesel parlaklığına değil Dünya'ya yakın olmasına da bağlıdır. Lovejoy KY'ı bünyesel olarak gittikçe sönükleşiyor olmasına karşın bize yaklaştığı için onu gittikçe parlak göreceğiz.
Şu anda Oğlak ve yay takımyıldızları arasında olan Lovejoy, 20-25 Nisan tarihlerinde Samanyolunu geçecek ve Kartal takımyıldızına girecek. İşte bugünlerde de Dünya'ya en yakın konumda yani 66 milyon km uzakta olacak. Kesin bir tarih verilmemesinin nedeni KY'ın yörüngesi tam kesin olarak tahmin edilememesi. O gün Lovejoy en parlak halinde kendisine bize gösterecek ama yine de çıplak gözle görülmeyecek. Gözümüz ile en sönük gördüğümüz yıldız 6. kadir iken, Lovejoy bu yakın konumunda 7. kadirden görülecek. Sabah karşı saat 3'de tam tepemizden geçecek Lovejoy'u görmek istersek küçük bir dürbüne veya teleskoba gereksinmemiz var. Bugün bir çok ilköğretim okulunun küçük de olsa teleskobu var, öğrencilerine bu KY'ı gösterse çok iyi olacak ama akşam değil de geceyarısından sonra gözleneceği için yine öğrencilerimiz göremeyecekler.

Bu ayın en ilginç gök olayı ile ilgili internet de bol miktarda bilgi bulabilirsiniz. Yörünge elemanlarını ve gök günlüğünü CBAT sayfasından alabilirsiniz. Güneş sistemi içindeki yörüngesini gösteren bir JAVA animasyonunu NASA sayfasından izleyebilirsiniz. İlgili haberleri ise Sky&Teleskop, Space.com, MSNBC, Technovolgy.com ve AstronomySpace sayfalarından okuyabilirsiniz.
Ethem Derman
Aşağıdaki animasyonda yine bir amatör gökyüzü fotoğrafçının 50 dakika aralıklarla çektiği fotoğraflardan Lovejoy KY'nın yıldızlar arasında nasıl yer değiştirdiğini görmektesiniz.